Przewodnicząca Poseł Barbara Bartuś wraz z Delegacją Sejmu i Senatu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, w niedzielę 2 października 2022 r. obserwowała wybory parlamentarne w Bośni i Hercegowinie.
Członkowie polskiej Delegacji obserwowali wybory w stolicy kraju – Sarajewie, ale także w regionach Bugojno, Mostar i Zenica. W sobotę parlamentarzyści wzięli udział w serii spotkań poprzedzających dzień głosowania, podczas których mieli okazję bliżej poznać system wyborczy oraz aktualną sytuację polityczną, społeczną i medialną w Bośni i Hercegowinie.
Obecny kształt ustrojowy Bośni i Hercegowinie nadała narzucona konstytucja, stanowiąca załącznik do porozumienia pokojowego z Dayton podpisanego w 1995 roku. Państwo podzielone jest na dwie części składowe (entitety): Republikę Serbską oraz zdominowaną przez ludność muzułmańską i chorwacką Federację Bośni i Hercegowiny. Dodatkowo pod wspólnym zarządem obu entitetów znajduje się wydzielony Dystrykt Brčko.
Głową państwa jest kolegialne Prezydium, w którego skład wchodzą, wybierani na czteroletnią kadencję, przedstawiciele trzech narodów. Każdy z nich pełni rotacyjnie, kolejno przez 8 miesięcy, funkcję przewodniczącego.
Władze ustawodawczą pełni parlament składający się dwóch izb – Izby Reprezentantów i Izby Narodów. Dodatkowo oddzielne parlamenty funkcjonują także w obu częściach składowych Bośni i Hercegowiny: Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Republice Serbskiej, a także w każdym z 10 kantonów Federacji Bośni i Hercegowiny. Każda nacja ma swoją główną partię polityczną, która cieszy się poparciem większości obywateli danej narodowości. Podziały ideologiczne na lewicę i prawicę praktycznie nie obowiązują.
W zamyśle twórców, ustrój miał zapewniać równowagę pomiędzy trzema tzw. narodami konstytutywnymi, tworząc liczne mechanizmy wzajemnej kontroli i współzależności, które zapobiegną dominacji jednego narodu nad drugim.
Nad realizacją zapisów układu pokojowego czuwa Rada Implementacji Pokoju (w jej skład wchodzi 55 państw, w tym Polska), której organem wykonawczym jest Zarząd Sterujący kierowany przez Wysokiego Przedstawiciela. Nie jest on odpowiedzialny przed władzami bośniackimi, ma prawo dymisjonowania władz i urzędników, może rozwiązywać partie polityczne i narzucać rozwiązania prawne. W 1997 r. nadano mu dodatkowe kompetencje – tzw. uprawnienia bońskie, które sprawiają, że może kształtować prawo, obsadzać stanowiska władzy, karać partie polityczne i dymisjonować polityków, jeśli uzna, że ich działania godzą w porządek ustanowiony w Dayton. Od sierpnia 2021 r. funkcję Wysokiego Przedstawiciela pełni niemiecki polityk Christian Schmidt.
Główne spory polityczne w Bośni i Hercegowiny przebiegają po liniach narodowościowych i dotyczą fundamentalnych kwestii dotyczących przyszłości państwa. Dominujący etnicznie w skali całego kraju Boszniacy wykazują tendencje centralistyczne, dążąc jednocześnie do wzmocnienia pozycji islamu w życiu publicznym. Muzułmańskiej wizji państwa przeciwstawiają się Serbowie, którzy wykazują silne tendencje separatystyczne. Celem chorwackich elit politycznych jest zaś utworzenie trzeciego entitetu w Federacji Bośni i Hercegowiny.
Międzynarodowa obserwacja wyborów w Bośni i Hercegowinie była wspólną inicjatywą Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR), Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, Zgromadzenia Parlamentarnego NATO oraz Parlamentu Europejskiego.
W misji w Bośni i Hercegowinie wzięło udział 467 obserwatorów długo i krótkoterminowych, w tym 84 parlamentarzystów ZP OBWE, 23 z ZP Rady Europy, 16 z ZP NATO i 12 z Parlamentu Europejskiego, wśród których z Polski było łącznie 11 parlamentarzystów – Posłów i Senatorów RP.
Poseł Barbara Bartuś prowadząc wraz z Joanną Lichocką wizytacje komisji wyborczych w regionie Mostar i mając wśród przydzielonych punktów wyborczych lokale w miejscowości Medjugorie, skorzystały z okazji, aby w niedzielnej Mszy Świętej uczestniczyć właśnie w tym znanym sanktuarium maryjnym. Mszy Świętej koncelebrowanej przewodniczył Ojciec Urban Pudełko, który też na ręce Poseł Barbary Bartuś przekazał świecę, jako swój dar z Medjugorie do kaplicy sejmowej.