Z misją obserwacyjną w Albanii

Poseł Barbara Bartuś przewodniczyła Delegacji Sejmu i Senatu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ZP OBWE) w misji obserwacji wyborów parlamentarnych w Albanii, które odbyły się 25 kwietnia 2021 roku.

Jako międzynarodowi obserwatorzy Posłowie Barbara Bartuś (przewodnicząca delegacji), Agnieszka Pomaska (wiceprzewodnicząca), Dariusz Rosati oraz Senator Robert Dowhan prowadzili obserwacje wyborów w wielu punktach wyborczych w Albanii, m.in. w Tiranie, Durres i Elbasan.

Członkowie polskiej Delegacji spotkali się także z pracownikami Ambasady RP i odwiedzili miejsca związane z Polską m.in. stołeczny pomnik Fryderyka Chopina oraz albański Urząd Kontroli Państwowej, gdzie złożono kwiaty przed tablicą upamiętniająca Ś.P. Prof. Lecha Kaczyńskiego. Polska i Najwyższa Izba Kontroli mają ogromne zasługi dla tworzenia albańskich struktur kontroli państwowej oraz dostosowywania miejscowego systemu kontroli do obowiązującego w Unii Europejskiej.

W Tiranie można zobaczyć też tablicę poświęconą prof.Stanisławowi Zuberowi, wybitnemu polskiemu geologowi, specjaliście geologii złóż ropy naftowej, a także geologii regionalnej i surowcowej Albanii. Profesor Stanisław Zuber był synem Rudolfa Zubera i Stanisławy.
Warto też zauważyć, że ojciec Stanisława – również geolog, był profesorem zwyczajnym geologii na Uniwersytecie Lwowskim i członkiem korespondentem Akademii Umiejętności, mającej siedzibę w Krakowie. Odkrył złoża ropy naftowej w Ameryce Południowej,a w Polsce prof.Zuber prowadził badania w Karpatach, gdzie odkrył złoża ropy naftowej i wód mineralnych. Jest też odkrywcą unikatowych mineralnych wód leczniczych w Krynicy, nazwanych od jego nazwiska „zuberami”, a poszczególne otwory wiertnicze noszą nazwy od Zuber-I, do Zuber-IV. Profesor Zuber był najbardziej uznanym badaczem stratygrafii fliszu Karpat i autorem publikacji pt. Flisz i nafta (1918) stanowiącej jedną z klasycznych prac geologicznych.
Stanisław Zuber studiował we Lwowie i w Krakowie. Jeszcze jako student opublikował w 1914 pierwszą pracę naukową. Wiosną 1915, po zajęciu Lwowa, został wywieziony w głąb Rosji. Osiedlił się w Baku, gdzie dzięki wpływom ojca znalazł zatrudnienie jako geolog w polskiej firmie naftowej. Pracował tam w latach 1915–1923. Poszukiwał złóż ropy naftowej na Kaukazie Wschodnim i w południowo-wschodniej części Morza Kaspijskiego, w rejonie Baku. Badał też m.in. wulkany błotne. Wyniki prac opublikował w ZSRR i w Polsce, po powrocie w 1923. W 1924 obronił we Lwowie pracę doktorską na temat wulkanów błotnych.
Na XIV Międzynarodowym Zjeździe Geologii, w Madrycie, w 1926, zreferował swoje opracowania dotyczące geologii złóż ropy naftowej w rejonach Ponto-Kaspijskich, wulkanów błotnych i fliszu Karpat. W tym samym roku podczas międzynarodowego zjazdu naftowego w Bukareszcie wygłosił referat o migracji ropy naftowej. Obecni na zjeździe przedstawiciele firm i spółek naftowych zauważyli w Zuberze utalentowanego geologa.
Po habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1927 roku, Stanisław. Zuber wyjechał do Włoch, skąd pojechał do Albanii, gdzie objął stanowisko głównego geologa spółki AIPA z siedzibą w miejscowości Kuçova (Kuczowa). Dzięki jego wysiłkom Albania ma obecnie dwa miasta przemysłu naftowego: Kuçovę i Patos.
Po wojnie, w latach 1945 i 1946, Stanisław Zuber był dobrze traktowany przez władze komunistyczne w Albanii i nie stawiano mu przeszkód w pracy. W 1946 przedstawił m.in. w Ministerstwie Gospodarki raport na temat złóż rud metali w Albanii wschodniej i północno-wschodniej, wyznaczając lokalizację kopalń, które zostały uruchomione w następnych dekadach.
Na początku czerwca 1947 Zuber został jednak aresztowany i oskarżony o kolaborację, sabotaż i szpiegostwo. Był poddawany torturom w celu wymuszenia zeznań. Zmarł 18 października 1947 roku podczas śledztwa, w więzieniu w Tiranie.

Poseł Barbara Bartuś odwiedziła też Parafię Św. Jana Pawła II, gdzie jest wiele polskich symboli i znajdują się tablice poświęcone Bitwie Warszawskiej 1920 roku, Mordowi Katayńskiemu i Tragedii Smoleńskiej.

Międzynarodowa misja obserwacji albańskich wyborów liczyła łącznie 125 członków z 32 krajów.
Wybory parlamentarne wygrała rządząca od 2013 r. Partia Socjalistyczna premiera Ediego Ramy. Według wstępnych wyników uzyskała ona 48,6% głosów i 74 miejsca w 140-osobowym parlamencie. Największe ugrupowanie opozycyjne – Partia Demokratyczna Lulzima Bashy –zdobyło 39,4% poparcia i 59 mandatów. Na Socjalistyczny Ruch na rzecz Integracji, którego liderem jest żona prezydenta Ilira Mety Monika Kryemadhi, głosowało 6,85% wyborców. Oddano ponad 5% nieważnych głosów.
Frekwencja wyniosła 47,9% (w 2017 r. – 46,8%), a więc była wysoka, szczególnie w kontekście restrykcji związanych z pandemią COVID-19, które znacznie utrudniły udział w głosowaniu licznej diaspory (ok. 1,2 mln z 3,8 mln wyborców mieszka za granicą). Po raz pierwszy elekcja odbywała się według nowego prawa wyborczego z 2020 r. Wprowadzono m.in. biometryczną identyfikację głosujących oraz system otwartych list wyborczych, pozwalający na wskazanie konkretnego kandydata (dotychczas zamknięte listy zgłaszała partia).

Misja obserwacyjna OBWE podkreśliła, że wybory przeprowadzono sprawnie, ale kontrola partii rządzącej nad administracją lokalną i instytucjami państwowymi dała PS znaczącą przewagę. W kampanię na rzecz swojego byłego ugrupowania – LSI – aktywnie angażował się też prezydent. Wskazano także na pojawiające się liczne oskarżenia o kupowanie głosów.
Wśród Albańczyków przeważa rozczarowanie systemem demokratycznym. Wbrew obietnicom wyborczym z 2013 r. rządy Ramy nie przyniosły ograniczenia korupcji i nepotyzmu, nie przyspieszyły integracji z UE (od 2014 r. Albania ma status oficjalnego kandydata do Unii) i nie doprowadziły do wykształtowania się sprawnych instytucji państwowych. Opozycja nie stanowi jednak wiarygodnej alternatywy dla rządów premiera Ramy, gdyż w przeszłości rządziła w podobny sposób. Zważywszy na znaczny poziom frustracji społecznej, nie można wykluczyć, że w najbliższych latach będą wybuchały gwałtowne protesty zagrażające stabilności państwa.

Z misją obserwacyjną w Albanii